η «πολιτιστική κληρονομιά», το κεντρικό αρχαιολογικό συμβούλιο, οι «ορθές» απόψεις και οι σιωπές

η «πολιτιστική κληρονομιά», το κεντρικό αρχαιολογικό συμβούλιο, οι «ορθές» απόψεις και οι σιωπές

Αυξάνεται συνεχώς ο αυταρχικός έλεγχος του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού και η επί της ουσίας παρέμβαση σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς

Ίρις Τζαχίλη

Η έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς που διέπει την πολιτική του ΥΠ.ΠΟ. και τη σύγχρονη αρχαιολογία προβάλλεται στην Ελλάδα ως κυριότατος τομέας εθνικής υπερηφάνειας, τόσο μάλλον που με τον χαρακτηρισμό κληρονομιάπαραπέμπει σημασιολογικά στην ιδιοκτησία. Υποδηλώνει και μία κοινότητα η οποία έχει δικαίωμα σε αυτά και ακριβώς αυτό το δικαίωμα τη νομιμοποιεί ως κοινότητα. Το ιστορικό πλαίσιο υποτιμάται, δεν είναι η πρώτη μέριμνα.

Ό,τι συνόδευσε το αντίστοιχο εύρημα του Ανδρόνικου στη Βεργίνα δεν έχει καμία σχέση με ό,τι έγινε στην Αμφίπολη. Και η ιστορική στιγμή και οι άνθρωποι ήταν διαφορετικοί. Στην Ελλάδα Εν Κρίσει επινοήθηκε τους τελευταίους μήνες ένα σαξές στόρι για να αναπληρώσει την έλλειψη μέσω μιας αρχαιολογικής πρακτικής, με αστυνομική πλοκή, προς εθνική παρηγορία. Αυτό πραγματικά είναι νέο.

Η Αρχαιολογική Υπηρεσία συρρικνώνεται και μειώνεται συνεχώς, αλλά μολονότι συνεχώς και πιο ανίσχυρη, γίνεται περισσότερο συγκεντρωτική και απαγορευτική. Ίσως να είναι νομοτελειακό. Το συμβολικό κεφάλαιο που ελέγχεται από το κράτος, η αρχαιολογία που από αγαθό γίνεται εμπόρευμα, η διαχείριση που κατέφαγε τη σκέψη. Αυτή είναι η σύγχρονη εικόνα του ΥΠ.ΠΟ., το οποίο με σοβαρότητα νίπτει τα χέρια του και βάζει το Κ.Α.Σ. να αποφασίσει για το ποιο σωματείο θα χρησιμοποιήσει την τάδε δίοδο στο τάδε θέατρο.

Οι υψηλοί υπεύθυνοι του ΥΠ.ΠΟ. δημοσίευσαν την εγκύκλιο «Περί ορθής διαχείρισης του υλικού που διοχετεύεται στα Μ.Μ.Ε.», η οποία υπογράφεται από τη γενική διευθύντρια αρχαιοτήτων Ελένη Κόρκα και υπογραμμίζει ότι μόνο το ΥΠ.ΠΟ. θα δίνει την έγκριση για την κοινοποίηση όλων των ευρημάτων, υλικών και άυλων. Με άλλα λόγια, πουθενά και σε κανέναν δεν έχει εμπιστοσύνη το ΥΠ.ΠΟ. Ούτε στους υπαλλήλους του ούτε στους συνεργάτες του ούτε σε άλλους αρχαιολόγους ούτε στα πανεπιστήμια.

1Το εμπεδώσαμε πια οι περισσότεροι. Η αρχαιολογία είναι ένα πεδίο και μία πρακτική που λειτουργεί μέσα σε ένα παρόν, σε ένα αεί και εκάστοτε παρόν πράγμα που σημαίνει ότι συνομιλεί μεν με την αιωνιότητα αλλά υπόκειται στις πολιτικές ενός παροντικού χρόνου, παίρνει από αυτό περιεχόμενο (αφού σε διάφορες εποχές αναδεικνύονται διάφορα ενδιαφέροντα), υπόσταση (πριν τα μέσα του 19ου αιώνα η επιστημονική ανασκαφή ήταν άγνωστη πρακτική) και τους τρόπους (αρκεί να σκεφτεί κανείς τους πολλαπλούς τρόπους αναστήλωσης). Ακολουθεί τα επιστημονικά ρεύματα, το πνεύμα των καιρών, συνδιαμορφώνει το γούστο και τους συρμούς. Αλλά εισέρχεται και στους λαϊκισμούς, τις πιέσεις, τους παντοίους εθνικισμούς. Συμπαρατάσσεται κάτω από σημαίες, ενώ κραταιοί εκπρόσωποί της συμμετέχουν ασμένως στη συγκρότηση ποικίλων υπεριπτάμενων δημόσιων αφηγημάτων ή εθνικών ή τοπικών.

 Ωστόσο αυτό είναι κάτι σαν διακήρυξη αρχών. Για να πυκνώσει ως επιχείρημα η παρενδυμένη στο παρόν αρχαιολογία χρειάζεται τη διερεύνηση των τρόπων, την κατανόησή τους, την προβολή τους. Το εν λόγω παρόν πάντα πολύτροπο τρυπώνει και πετάγεται αλλού από εκεί που το περιμένεις. Ποιος να φανταστεί ότι ο αυταρχισμός της Ελλάδας Σε Κρίση θα έφερνε άμεση επάνοδο της λογοκρισίας σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς; Σε εποχή πραγματικής και διακηρυγμένης κρίσης οι τρόποι αποκλίνουν για να ενδυναμώσουν τον αυταρχισμό. Ως παράδειγμα του συνεχώς αυξανόμενου αυταρχικού ελέγχου, παρέμβασης επί της ουσίας και καθορισμού «ορθών» απόψεων θα εστιάσω σε δύο σημεία της πρόσφατης αρχαιολογικής πρακτικής του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, το ένα είναι το περιεχόμενο των ημερήσιων διατάξεων του Κ.Α.Σ. και το άλλο είναι η εγκύκλιος Γ.Δ.Π.Α.Κ. της 8ης Δεκεμβρίου.Οι τάσεις αυτές και οι εξελίξεις διακρίνονται καλύτερα σε φαινόμενα που εμπλέκονται στο ζήτημα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Για τον λόγο αυτό θα γίνει μία μικρή παρέκκλιση εισαγωγική για την έννοια που διέπει την πολιτική του ΥΠ.ΠΟ. και τη σύγχρονη αρχαιολογία, της πολιτιστικής κληρονομιάς και μάλιστα με ένα «μας», η πολιτιστική κληρονομιά «μας». Καθιερώθηκε ως έννοια με τη σύμβαση της UNESCO το 1972 και αφορούσε κυρίως τη διάσωση μνημείων τρίτων χωρών. Τώρα πια κατέλαβε όλο τον χώρο της δράσης, της πρακτικής και των συζητήσεων και σχεδόν οποιασδήποτε μελέτης. Στην Ελλάδα προβάλλεται ως κυριότατος τομέας εθνικής υπερηφάνειας τόσο μάλλον που με τον χαρακτηρισμό κληρονομιά παραπέμπει σημασιολογικά στην ιδιοκτησία: διότι την ιστορία δεν την κληρονομήσαμε, δεν κληροδοτείται η ιστορία, είναι εκεί και εμείς την πλησιάζουμε με τους τρόπους μας. Κληρονομήσαμε όμως, προβάλλοντας πάλι καταστάσεις του παρόντος στο παρελθόν, αντικείμενα, μνημεία, «θησαυρούς». Έτσι υποδηλώνεται αξία και ιδιοκτησία. Πρακτικά λειτουργεί ως εξής: πρώτη κίνηση είναι η μεμονωμένη ανάσυρση τμημάτων του υλικού πολιτισμού διαφορετικών πολιτιστικών ομάδων. Αντικείμενα, οικισμοί, τεχνικές απομονώνονται επιλεκτικά από τα ιστορικά και αρχαιολογικά τους συμφραζόμενα, γίνονται «έργα», ακόμη και αν ανήκουν στην εποχή που ο Belting ονομάζει προ-αισθητική.2 Μολονότι είναι αδύνατο να κατανοηθούν έξω από τον αρχαιολογικό και ιστορικό τους ιστό, προβάλλονται σε μία φανταστική παγκόσμια πινακοθήκη ως αεί δικά μας, ονομάζονται αριστουργήματα, εξομοιώνονται καταστασιακά μεταξύ τους, ακυρώνονται οι χρονικότητες και παρατακτικά στέλνονται σε εκθέσεις. Απηχούν τη λογική του ευρήματος στα πλαίσιο της παλιάς λογικής των συλλεκτών που συναντήθηκε με τη μετανεωτερικότητα την εποχή του ύστερου καπιταλισμού. Αυτό μας βάζει όλους σε θέση προνομιούχων και κατεχόντων και υφαίνει μία φανταστική συνοχή. Υποδηλώνεται και μία κοινότητα η οποία έχει δικαίωμα σε αυτά, και ακριβώς αυτό το δικαίωμα τη νομιμοποιεί ως κοινότητα.

3 Το ιστορικό πλαίσιο υποτιμάται, δεν είναι η πρώτη μέριμνα. Προηγείται ο καθορισμός του αντικειμένου της πολιτιστικής κληρονομιάς που ταυτόχρονα (και μάλλον ως εκ του γεγονότος ότι επιλέχθηκε) είναι και έργο τέχνης. Ακόμη και όταν σχολιάζεται η ιστορία, αυτό έπεται ως υπομνηματισμός. Ίχνη, αποτυπώματα, στάχτες, οπές, τεκμήρια ολόκληρων κοινωνιών, ανθρώπινα έργα που πέρασαν ακατάγραφα, άτομα που άφησαν μόνο μια θέση στην αλυσίδα των γενεών δεν την ενδιαφέρουν. Μαζί με τα μεγάλα έργα, το πολύ πολύ να βρουν θέση οι πρωταγωνιστές. The Greeks. Agamemnon to Alexander the Great είναι ο τίτλος της πολύβουης έκθεσης στο Καναδά. Πεντακόσια χρυσά και άλλα πολύτιμα κομμάτια παρουσιάζονται, μαθαίνουμε από το εισαγωγικό σημείωμα. Αλλά τίποτε άλλο πλην της ενδοξοποίησης των έργων. Η καλύτερη διάκριση μεταξύ ιστορίας και πολιτισμικής κληρονομιάς που γνωρίζω έχει γίνει από τον David Lowenthal: «Η ιστορία ζητά αποδείξεις και έλεγχο· η πολιτισμική κληρονομιά είναι ομολογία πίστης».

4 Οι νέες παράμετροι είναι ότι στην Ελλάδα Εν Κρίσει επινοήθηκε τους τελευταίους μήνες ένα σαξές στόρι για να αναπληρώσει την έλλειψη μέσω μιας αρχαιολογικής πρακτικής, με αστυνομική πλοκή, προς εθνική παρηγορία. Αυτό πραγματικά είναι νέο. Ό,τι συνόδευσε το αντίστοιχο εύρημα του Ανδρόνικου στη Βεργίνα δεν έχει καμία σχέση με ό,τι έγινε στην Αμφίπολη. Και η ιστορική στιγμή και οι άνθρωποι ήταν διαφορετικοί. Δεν θα μας απασχολήσει ωστόσο αυτό το θέμα, διότι καλύφθηκε επαρκώς, αλλά ένα πολύ πιο ασήμαντο, εκ πρώτης όψεως: οι ημερήσιες διατάξεις του Κ.Α.Σ.

Τα θέματα που απασχολούν το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο

Βρίσκω ότι για την όλη πολιτική που προσπαθεί να συντονίσει το Υπουργείο Πολιτισμού είναι πολύ διαφωτιστική μία ημερήσια διάταξη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (οποιαδήποτε, αλλά κοίταξα τις τελευταίες, της 9η, της 16ης και της 17ης Δεκεμβρίου 2014. Μερικές ήταν για κοινές συνεδρίες με το Κεντρικό Συμβούλιο Μουσείων). Κοίταξα επίσης τις στατιστικές που περιλαμβάνονται στον ιστότοπο του Κ.Α.Σ. (kas.culture.gr). Η ημερήσια διάταξη αποτελείται από τα ζητήματα για τα οποία το Υπουργείο ζητά τη γνώμη του Κ.Α.Σ. γνωμοδοτικά.

Για την ουσία των θεμάτων που εισάγονται, πολύ λίγα πράγματα είναι γνωστά. Δεν γνωρίζουμε ούτε τη διαδικασία της προώθησής τους στο Κ.Α.Σ., ούτε τι τύχης έτυχαν (στη Διαύγεια δημοσιεύεται η υπουργική απόφαση, όχι η γνωμοδότηση). Μόνο ότι εισήχθησαν στο ανώτατο γνωμοδοτικό όργανο με εισήγηση από τις αρμόδιες υπηρεσίες, η οποία δεν κοινοποιείται στους ενδιαφερομένους. Τα μέλη ορίζονται από το υπουργείο με μία αξιοσημείωτη ικανότητα αναπαραγωγής του ιδίου από όλες τις απόψεις. Ας υπενθυμίσουμε ότι το ανώτατο γνωμοδοτικό όργανο είναι το τελευταίο μιας σειράς άλλων κέντρων λήψης απόφασης, δηλαδή τις τοπικές περιφερειακές εφορείες και τα τοπικά αρχαιολογικά συμβούλια σε δύο βαθμούς. Μόνο κατόπιν, σε πολύ σοβαρά θέματα ή σε περιπτώσεις σοβαρών διαφωνιών, αιτείται η γνώμη του Κ.Α.Σ. Αξίζει λοιπόν ο κόπος να ρίξουμε μία ματιά σε αυτά τα σημαντικά θέματα.

Στις τελευταίες ημερήσιες διατάξεις το ήμισυ των θεμάτων αφορούσε τη διατήρηση, τη μεταφορά ή τη διαχείριση των καταλοίπων των σωστικών ανασκαφών από τα διάφορα έργα ανά την Ελλάδα (Ήπειρος, Λακωνία, Λάρισα). Ακολουθούσαν διάφορες διοικητικές πράξεις σχετικές με τις συνενώσεις, θέματα ανάδειξης, οριοθέτησης και απαλλοτρίωσης οικοπέδων. Όσο συνάγεται από τον τίτλο, ήταν τεχνικά θέματα λεπτομερή, υποθέτω σημαντικά. Διατηρώ μία ελαφρά απορία γιατί δεν λύθηκαν σε χαμηλότερο και εγγύτερο στα πράγματα επίπεδο, αλλά θα υπάρχει δικαιολογία πιθανότατα. Η μεγάλη μου απορία είναι σε δύο άλλους τομείς: ο ένας είναι τι άλλο περιλαμβάνει η ημερήσια διάταξη εκτός της πρακτικής διαχείρισης και ο άλλος τι δεν περιλαμβάνει.

Τα άλλα θέματα στο Κ.Α.Σ. σχετίζονταν με παραχωρήσεις και απαγορεύσεις χρήσης αρχαιολογικών χώρων και μνημείων. Μη φανταστείτε τίποτα βαρύγδουπο. Το ζήτημα ήταν πότε, ποιος και για πόσο μπορεί να πλησιάζει κάποιος τις αρχαιότητες, ποιος έχει πρόσβαση και ποιος όχι. Αυτό το αποφασίζει το ανώτατο συμβούλιο, το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχαιοτήτων της χώρας. Γιατί άραγε να απασχολείται το Κ.Α.Σ. για μία απόφαση που μπορεί να ληφθεί από αλλού, τοπικά, πολύ πιο απλά; Μα ακριβώς για να το κάνει σημαντικό, το κάνει περιπεπλεγμένο, για να υπογραμμίσει το ανώτατο και ακριβό αυτό κεφάλαιο. Είναι η συγκεκριμενοποίηση της διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω μιας σειράς απαγορεύσεων: «Έγκριση ή μη αιτήματος των συλλόγων “Κίμων ο Αθηναίος”, “Αθηνά Σοφία” και “Εργάνη Αθηνά” για την παραχώρηση χρήσης αρχαιολογικών χώρων αρμοδιότητας Ε.Φ.Α. Αθηνών, στο πλαίσιο εκδηλώσεων πολιτιστικού χαρακτήρα, κατά το διάστημα από 19 έως 21 Δεκεμβρίου 2014». Ακολουθούν διάφορα ανάλογα, όπως άδεια κινηματογράφησης για το Διάζωμα, σειρά αιτήσεων αδείας πώλησης βιβλίων και επιστολικών δελταρίων στα πωλητήρια των Μουσείων και σειρά αδειών φωτογράφησης ανά την Ελλάδα. Αυτό που κάνει τεράστια εντύπωση είναι ο συγκεντρωτισμός στις λεπτομέρειες. Για την παραχώρηση κτιρίων για παραστάσεις, συνελεύσεις, για την άδεια φωτογράφησης, για την άδεια κινηματογράφησης και για άλλα ανάλογα η απόφαση παίρνεται από το ανώτερο όργανο, το Κ.Α.Σ. Τόσοι διευθυντές και τόσα τοπικά συμβούλια, τόση γραφειοκρατία, ιεραρχία, διαβάθμιση της εξουσίας σε υπηρεσίες, στάδια και συμβούλια διαρκώς και περισσότερα, δεν φτάνουν. Για την κληρονομιά δεν φτάνουν, κύριοι. Για να εννοήσουν όλοι ότι δεν είναι δικαίωμα η πρόσβαση στην κληρονομιά μας, αλλά ακριβή παραχώρηση, για την οποία πρέπει να ιδρώσει κανείς, πρέπει αυτή να δοθεί από το ανώτατο συμβούλιο. Ας υπογραμμιστούν οι οικονομικές συναλλαγές, οι εγγεγραμμένες σε τέτοιες σύγχρονες δραστηριότητες. Όλα αυτά τα θέματα μας υπενθυμίζουν ότι το δημόσιο αγαθό όταν γίνεται εμπόρευμα και άρα φετίχ, ρυθμίζεται επίσης από το ανώτατο συμβούλιο.

5Το ΥΠ.ΠΟ. έχει συγκεχυμένη μεν ιδέα επί της φύσης του συμβολικού κεφαλαίου αλλά σαφή επίγνωση της δύναμης την οποία εκπροσωπεί, και ως κύριος αυτού δεν μπορεί παρά να προσπαθεί να το επιβάλει με δυναμισμό. Ξέρουν ότι εδώ υπάρχει ένα αγαθό που με πολλή φειδώ παραχωρούν, για να παραμείνει αγαθό.6 Η αρχαιολογική υπηρεσία συρρικνώνεται και μειώνεται συνεχώς, αλλά μολονότι συνεχώς και πιο ανίσχυρη, γίνεται περισσότερο συγκεντρωτική και απαγορευτική. Ίσως να είναι νομοτελειακό. Το συμβολικό κεφάλαιο που ελέγχεται από το κράτος, η αρχαιολογία που από αγαθό γίνεται εμπόρευμα η διαχείριση που κατέφαγε τη σκέψη είναι η σύγχρονη εικόνα του ΥΠ.ΠΟ. το οποίο με σοβαρότητα νίπτει τα χέρια του και βάζει το Κ.Α.Σ. να αποφασίσει για το ποιο σωματείο θα χρησιμοποιήσει την τάδε δίοδο στο τάδε θέατρο. Το ίδιο ζητά και από το Συμβούλιο Μουσείων, ποιος θα φωτογραφίσει τι και ποιος όχι (κάτι που φαντάζομαι ένας γραμματέας μπορεί να το κάνει εξίσου καλά ή και καλύτερα).

Αντίστροφα, το Κ.Α.Σ. με τίποτε άλλο δεν απασχολείται. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία κόβεται στη μέση σε προσωπικό, τα αρχαιολογικά ινστιτούτα κλείνουν, το αδημοσίευτο υλικό των ανασκαφών συσσωρεύεται ακατάγραφο σε κάδους, οι ελληνικές αρχαιολογικές δημοσιεύσεις έχουν σχεδόν εξαφανιστεί, αλλά το Κ.Α.Σ. ανησυχεί μόνο για το πού θα πάνε τα σωματεία. Καμία άλλη πρωτοβουλία δεν παίρνει ακόμα και άτυπα, ακόμα και αν δεν έχει αρμοδιότητα. Δεν είδα πουθενά να ερωτάται το υπουργείο από το Κ.Α.Σ. για μείζονα επιστημονικά προβλήματα, όπως τι θα γίνει με την έλλειψη οποιουδήποτε εκδοτικού προγράμματος, τη μέριμνα για τη μελέτη εκτός από την προβολή, για το τεράστιο υλικό των ανασκαφών που δεν δημοσιεύεται επιστημονικά. Ως αυτά να συμβαίνουν αλλού. Το Κ.Α.Σ. το απασχολεί ποια βιβλία θα διατεθούν στα πωλητήρια ενώ το Τ.Α.Π., ο μόνος εκδοτικός μηχανισμός του δημοσίου, πια δεν εκδίδει σχεδόν τίποτα. 

Επί της ουσίας σιωπή λοιπόν. Καμιά αξία σαν τη σιωπή σε έναν φοβερό πάταγο λεπτομερειών για τα επιστολικά δελτάρια. Διά της απομείωσης, δι’ ενός φανταστικού κύρους, της τεχνολογικής διαχείρισης και της συρρίκνωσης, σιωπή.

Η εγκύκλιος Γ.Δ.Α.Π.Κ. της 8ης Δεκεμβρίου 2014

Και ενόσω τίποτα δεν υπάρχει ως δομή υποδοχής για τη δημοσίευση, τη συζήτηση, την ανακοίνωση ουσιαστικών ζητημάτων της αρχαιολογίας και της διατήρησης (τι είναι εύρημα στον περίγυρό του, σε ποια σημεία θα εστιαστεί η διατήρηση των αρχαίων, ποια πολιτική θα επιτρέψει τις δημοσιεύσεις ενός τεράστιου υλικού), επιστημονικές δημοσιεύσεις και λόγος εναπόκεινται σε πρωτοβουλιακές και ευκαιριακές συνεργασίες πανεπιστημίων και εφορειών (Αρχαιολογικό Έργο Μακεδονίας και Θράκης, Αρχαιολογικό Έργο Κρήτης…). Την ίδια στιγμή οι υψηλοί υπεύθυνοι του ΥΠ.ΠΟ. έχοντας συνειδητοποιήσει την αξία των έμμεσων απαγορεύσεων και της σιωπής μέσα στο συνεχώς και πιο αυταρχικό σύστημα, δημοσιεύουν την εγκύκλιο «Περί ορθής διαχείρισης του υλικού που διοχετεύεται στα Μ.Μ.Ε.», η οποία υπογράφεται από τη γενική διευθύντρια αρχαιοτήτων Ελένη Κόρκα.

Το περιεχόμενο είναι πολύ σκληρότερο από τον τίτλο. Πουθενά και σε κανέναν δεν έχει εμπιστοσύνη το ΥΠ.ΠΟ. Ούτε στους υπαλλήλους του ούτε στους συνεργάτες του ούτε σε άλλους αρχαιολόγους, ούτε στα πανεπιστήμια. Όλοι ύποπτοι διαρροών. Μόνο το ΥΠ.ΠΟ. θα δίνει την έγκριση για την κοινοποίηση όλων των ευρημάτων, υλικών και άυλων. Απαγορεύεται οποιαδήποτε ανακοίνωση προτού δοθεί η έγκριση από το ΥΠ.ΠΟ. Δηλαδή η λογοκρισία τι άλλο ορισμό έχει;

Πουθενά δεν διευκρινίζεται σε ποιο επίπεδο ισχύει η προαπαιτούμενη έγκριση. Σε μία ανακοίνωση αποτελεσμάτων ανασκαφής, σε μία προκαταρκτική επιστημονική ομιλία, στην τελική δημοσίευση; Άρα το ΥΠ.ΠΟ. ερμηνεύει όπως θέλει. Το δίδαγμα είναι ότι για να είσαι ήσυχος μη δημοσιεύεις τίποτα. Άσε τη Γενική Γραμματέα να μιλά για την Αμφίπολη. Εσύ τι θέλεις να ανακατεύεσαι; Εν πάση περιπτώσει, ένα σημείο είναι σαφές. Δεν δημοσιεύεται ποτέ τίποτα σε μαζικά μέσα δικτύωσης, facebook και τέτοια, ποτέ, ποτέ. Για ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές επίσης χρειάζεται έγκριση. Αυτό είναι λίγο ασαφές τι εννοεί. Ηχογράφηση, αποστολή στο υπουργείο και μετά αναμετάδοση; Πρόβες με τη Γενική Γραμματέα και μετά η κανονική παράσταση;

Τέλος, η εγκύκλιος μας ανακοινώνει ότι όλοι δικαιούνται να γράψουν ένα δελτίο τύπου για την ανασκαφή τους και να το στείλουν στο ΥΠ.ΠΟ. για να το δημοσιεύσουν στον ιστότοπο ή όπου εκείνοι νομίζουν, αλλά να ξέρουμε ότι το ΥΠ.ΠΟ. αποφασίζει ποια είναι τα σημαντικά ευρήματα και μόνο αυτά δημοσιεύει. Τελεία.

Αντέδρασε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων. Όχι όμως πολλοί.Σιωπή, πάντα ήταν η αποτελεσματικότερη καταστολή, η προστασία της αυθαιρεσίας. Για το ορθό. 

Ας σταχυολογήσουμε τις λέξεις που χρησιμοποιούνται σε αυτά τα κείμενα: ιεραρχία, διαχείριση, τήρηση κανόνων, εγκυκλίων, ρυθμίσεις, ορθή ενημέρωση. Γιατί δεν ακούμε τίποτα για δημιουργία, χαρά, πρωτοβουλία, έκφραση, εξυπνάδα, συνθετική δύναμη, χιούμορ; Η διοίκηση μιλά σε έναν σταχτή μέσο όρο, που όπως όλοι οι μέσοι όροι είναι ανύπαρκτοι. Περιορισμοί στη σκέψη και στη μετάδοση είναι μόνο. Ό,τι κάνει κάθε λογοκρισία όπως τις γνωρίσαμε σε πρόσφατες περιπέτειες.

Φέτος το καλοκαίρι προσπαθήσαμε να ενημερώσουμε για τη δουλειά μας τους κατοίκους στη Θηρασία όπου κάναμε για πρώτη φορά ανασκαφή. Αυτοί μας στηρίζουν. Συνταξιούχοι ναυτικοί, παλιοί εργάτες ορυχείων από το Λαύριο, οι δάσκαλοι… Μας κοιτούσαν στα μάτια σιωπηλοί περιμένοντας. Μας παρακολουθούσαν διακριτικά από μακριά για μέρες. Όχι, μας είπαν από το ΥΠ.ΠΟ., απαγορεύεται οποιαδήποτε διαδικασία ενημέρωσης του κοινού, να μπείτε στη διαδικασία της έγκρισης γιατί μπορεί να φέρουν κανάλια. Μετά από μήνες και αν… Του χρόνου, τους υποσχεθήκαμε, θα είναι το πρώτο πράγμα που θα κάνουμε μόλις έρθουμε. Μπορεί να μου πει η κυρία Κόρκα και η κυρία Μενδώνη γιατί να υπάρχουμε ως αρχαιολόγοι, εκείνες και εμείς, γιατί να κάνουμε ανασκαφή, και εκείνες και εμείς, αν δεν μπορούμε να μαζέψουμε τους Θηρασιώτες στην αυλή του σχολείου να τους κοιτάξουμε και να τους μιλήσουμε για τα αρχαία του τόπου τους; Ακόμη και το πιο νεωτερικό κράτος πριν μιλήσει στην Οικουμένη, στέκεται λίγο και μιλά σε αυτούς που ζουν δεκάδες χρόνια γύρω από αυτά, είναι τόσο απλό.

ΧΡΟΝΟΣ 21 (01.2015)

http://www.chronosmag.eu/index.php/i-tzaxilh-h-pls-l-lg-sl-th-pps-sp.html